Sınai Mülkiyet Kanununda Markaların Tescil ve Kullanımı

Marka, patent, faydalı model, endüstriyel tasarım ve coğrafi işaretlere ilişkin düzenlemeler 10 Ocak 2017 tarihine kadar 551, 554, 555 ve 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile yapılmıştır. 10 Ocak 2017 tarihinde Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) yürürlüğe girmiştir. Konuya ilişkin düzenlemelerin yoğun şekilde ele alındığı bu dönemde tescil işlemlerini gerçekleştiren Türk Patent Enstitüsü (TPE) de ismini Türk Patent ve Marka Kurumu olarak güncellemiştir.

Kanuni düzenleme yanında Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar ile de fikri mülkiyet korunmaktadır. (Paris Anlaşması, Bern Anlaşması, Madrid Protokolü, DTÖ/TRIPS, EPC, PCT, WCT, WPPT)

Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK 4/1) gereğince sicilde gösterilebilir olması şartıyla her tür işaretin marka olması mümkündür. (şekil /ibare, ses, hologram, slogan, hareket) Marka başvurusunun e-devlet aracılığı ile yapılması mümkündür. Ancak yapacağınız marka başvurusunun daha önce tescil edilmiş başka bir marka ile iltibasa sebep olmaması, ayırt edici özelliklere sahip olması tescil açısından büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple marka başvuru işlemi için profesyonel destek almanızı öneririz.

MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ, MARKANIN İPTALİ VE İDARİ İPTAL

Markaya ilişkin düzenlemelerin KHK’lar ile yapıldığı dönemde markanın hükümsüzlüğü ve markanın iptali halleri sıklıkla karıştırılıyordu. Sınai Mülkiye Kanunun (SMK) m.25 ve m.26 ile yapılan düzenleme ile bu karışıklık ortadan kaldırılmıştır. SMK m.25’te hükümsüzlük halleri ve hükümsüzlük talebi, marka hükümsüzlük davası açıkça düzenlenmiştir. Yine SMK m.26’da iptal haller ve iptal talebine ilişkin detaylara yer verilmiştir. Hükümsüzlük halleri markanın tescili esnasında da bulunan haller iken iptal halleri tescil sonrasında ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple iptal halleri ileriye dönük sonuçlar doğurur. Bu husus değerlendirilirken iptal sebebinin ortaya çıktığı tarih de dikkate alınır. ( SMK 27/2) Bunlarla birlikte idari iptale ilişkin düzenleme de yapılmıştır. (İdari iptale ilişkin düzenleme 2024 yılında yürürlüğe girecektir.)

MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ DAVASI HANGİ DURUMLARDA AÇILABİLİR?

Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) m.5 ve m.6’da sayılan mutlak ret ve nisbi ret nedenlerinden birinin bulunması durumunda markanın hükümsüzlüğü davası açılabilir. Uygulamada hükümsüzlük davasına en sık konu olan sebepler, ayırt edici niteliğe sahip olmayan, tescil edilmiş bir marka ile ayırt edilemeyecek derecede benzer olan markaların hükümsüzlüğü hususunda uyuşmazlıklardır. Bu uyuşmazlıklarda çeşitli sektörlerde bilinir hale gelmiş, uzun yıllar ticaret yapan şirketlerin başarılı markaların ibarelerinde yapılan harf değişiklikleri, ayırt edicilik sağlamayan ibarelerin esas ibareye eklenmesi, ayırt edici olmayan yazı tipi ve renk değişiklikleri, benzer logo ve işaretlerin kullanılması gibi yollara başvurulduğu, bu şekilde tüketici nezdinde iltibasa sebep olacak markaların tescil edildiği görülmektedir. Her iki markanın da kurum tarafından tescil edilmiş olmasının bu noktada bir önemi bulunmamaktadır. Bu tip uyuşmazlıklarda tescilden çok markanın kullanımına önem verildiğine de vurgu yapmak gerekir. Hükümsüzlük kararı geçmişe etkilidir.

MARKANIN İPTALİ DAVASI HANGİ DURUMLARDA AÇILABİLİR?

Markanın kullanılmaması, tekelinde bulundurmak amacıyla tescil edilmesi, markanın tescil kapsamındaki mal ve hizmetler yönünden yaygın ve herkes tarafından bilinen bir ad haline gelmesi, adeta ürün veya hizmeti tanımlamakta kullanılması, markanın kullanımı sonucu mal veya hizmetlerin coğrafi kaynak, nitelik ve kalitesi açısından yanıltıcı hale gelmesi, ortak marka veya garanti markasının teknik şartnameye aykırı olarak kullanılması durumlarında markanın iptali davası açılabilir.

MARKA SUÇLARI

SMK m.30 gereğince, bir markaya tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden, satan, ithal veya ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişiye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verilecektir.

Av. Alperen EVİRGEN